استعداد چیست؟
احتمالا شما هم این جمله ها رو شنیدید که میگن فلانی خیلی با استعداده، یا فلانی توی رشته تحصیلی و شغلش اصلا هیچ استعدادی نداره، یا فلانی از هر انگشتش یه هنر میباره. همينطور افرادی رو دیدیم که چون مثلا ریاضی شون خوب بود همه بهش میگفتن که با استعداده، از پدر و مادر ها بگیر تا معلم هامون و بدتر از همه این که هر کسی هم که ریاضیش خوب نبود همیشه آدم بی استعدادی خطاب میشد و همیشه هم مورد مقایسه با این نوع افراد قرار می گرفت، اما سوال اصلی اینه که معنای واقعی استعداد چیه؟ به چه افرادی با استعداد میگن؟ آیا اصلا آدم بی استعداد داریم؟ چرا کشف استعداد هامون برای انتخاب رشته تحصیلی و انتخاب شغل مهمه؟ چرا بحث استعداد امروزه تو دنیا اینقدر داغه؟ و اصلا چطور استعداد هامون رو کشف کنیم؟ اگر جواب همه این سوالات براتون مهمه و پاسخ اون هارو میخواید، با مقاله استعداد به چه معناست تا انتها همراه باشید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- استعداد چه چیزی نیست؟ (چه چیزهایی رو با استعداد اشتباه می گیریم؟)
- استعداد چیست؟
- تفاوت استعداد با دانش، مهارت و توانایی.
- اهمیت کشف استعداد ها؟ (چرا باید استعدادهایمان را کشف کنیم؟)
- چطوری استعداد هامون رو کشف کنیم؟
- اقدام (تمرین ها)
- هدیه
چه چیزهایی رو با استعداد اشتباه می گیریم؟
1- استعداد با شغل فرق داره:
شاید شما هم پدر و مادر هایی رو دیدید که میگن بچه ام استعداد پزشکی داره، بچه ام استعداد مهندسی داره، وقتی میگیم من استعداد پزشکی دارم یا بچه ام استعداد پزشکی داره، این قابل درک نیست، این یعنی اینکه من علاقه دارم بچه ام پزشک بشه، این استعداد نیست بیشتر شبیه شغل یابیه، حتی شغل چیزیه که ما تا زمانی که به یک سن خاصی نرسیم اصلا نمی تونیم تشخیص بدیم که به درد مون میخوره یانه و آیا اصلا تو اون سن میتونیم انتخابش کنیم یا نه.؟
2- استعداد با درس فرق داره:
مثلا یکی نمره درس علومش خوب میشه، میگن فلانی استعداد علوم داره، خب این یعنی چی؟ یا یکی نمره ریاضیش خوب میشه میگن فلانی استعداد ریاضی داره، خب کجای ریاضی؟ آخه ریاضی هزار جوره،آیا ضرب و تقسیم رو خوب بلده؟ یا میتونه مسائل هندسه رو از طریق استدلال خوب ثابت کنه؟ آیا منطق رو خوب میفهمه؟ پس این ها درس هستند نه استعداد.
3- استعداد حفظ کردنی و استعداد فهمیدنی:
یک استعدادی هم که همه مون در دوران مدرسه و دانشگاه تقسیم بندیش میکردیم این بود. استعداد حفظ کردنی و استعداد فهمیدنی : مثلا اونی که تاریخ و جغرافیا رو خوب یاد نمی گرفت ولی ریاضیش خوب بود می گفت من فهمیدنی هام خوبه ها ولی توی حفظ کردنی ها ضعیفم، استعداد حفظ کردنی ندارم، یه جوری انگار کسی که تاریخ و جغرافیا بلده، استعداد نفهمیدنی داره خب تاریخ هم فهمیدنیه، جغرافیا هم فهمیدنیه، همچنان که ریاضی و علوم از جنس فهمیدنه. (البته نظام آموزشی هم در این نوع نگاه به استعداد، مقصر بوده و هست). پس واقعیتش اینه که فهمیدن و حفظ کردن استعداد نیست، تقسیم بندی منطقی نیست که بعد بگیم من حفظ کردنی هام خوبه پس میتونم برم پزشکی چون حفظ کردنیه رشته اش، یا چون من خیلی تو فهمیدنی استعداد دارم میخوام برم مهندس بشم.
4- استعداد با شخصیت فرق داره:
شخصیت هم مهمه، مثلا من اگر برگردم بگم که آخه بچه ی من احساسیه خون میبینه خیلی حالش بد میشه، این نمیتونه پزشک بشه، اصلا ما در هیچ جای جهان معیار خون پسندی یا خون ناپسندی نداریم برای پزشکی. یا مثلا پدر و مادر هایی هستن که میگن بچه ام خون میبینه حالش بد نمیشه، از بچگی هم کله ی کبوتر هارو میکنه، خب پزشک میخواد بشه؟
بنابراین چیزهایی مثل احساسی بودن یا نبودن نمیتونه شاخصه ی استعداد و موفقیت باشه.
در ادامه هم یک تقسیم بندی دیگه ای داریم که تفاوت بین استعداد، دانش، مهارت و توانایی رو توضیح خواهیم داد، اما ابتدا لازمه که بدونیم اصلا استعداد یعنی چی؟ پس بریم سراغ تعریف استعداد.
استعداد چیست؟
حالا که فهمیدیم استعداد چه چیزهایی نیست، بریم ببینیم چه چیزی هست و تعریفش چیه؟
اگر که در اینترنت جستجو کنید می‌بینید که تعریف های مختلفی برای استعداد وجود داره،ولی ما اینجا میخوایم به صورت خلاصه و مفید چندتا از تعریف های مهم استعداد رو برای شما ارائه بدیم.
تعریف اول:
استعداد یعنی روش طبیعی اندیشیدن، احساس کردن و رفتارکردن
یعنی شما به طور طبیعی در زندگی تون به چه چیزهایی بیشتر فکر می کنید؟ فکر کردن به چه چیزهایی شمارو خوشحال می کنه؟ یا فکر کردن در مورد چه چیزهایی برای شما راحت تره؟ یا چه چیزهایی رو شما خیلی آسون تر از بقیه انجام میدید؟ مثلا آیا شما به طور طبیعی نکته سنج هستید؟ به طور طبیعی کنجکاوی؟ به صورت طبیعی فعالی؟ یا نه به صورت طبیعی کلا انسانی هستی که جنب و جوش زیادی نداری؟
نکته: اینجا به کلمه طرز طبیعی دقت کنید. منظور از طرز طبیعی، اینه که شما بدون این که تمرین کنی، بدون این که به خودت فشار بیاری، چطوری هستی؟ همون عادی، عادی خودت به چه شکل هست؟ مثلا به طور عادی و طبیعی آدم ایده پردازی هستی؟ یا آدم تحلیلگری هستی؟ یا آدمی هستی که به راحتی با آدمای دیگه ارتباط برقرار میکنی؟
پس شما بایستی اون طرز طبیعی افکار، رفتار و احساسات خودتون رو کاملا بشناسید و خود واقعی تون رو درک کنید و بهش احترام بذارید و بر روی اون سرمایه‌گذاری کنید.
تعریف دوم:
استعداد یعنی یادگیری یک مهارت باصرف انرژی کمتر و زمان کمتر.
برای این که این تعریف هم براتون خوب جا بیافته میخوام یه مثال بزنم.
فرض کنید به صورت عادی 2 سال زمان میبره برای این که یک شخص بتونه گیتار زدن رو به طور کامل یاد بگیره و بایستی که 2 سال کلاس بره و تمرین کنه، حالا اگر یک شخصی بتونه توی مثلا 6 ماه گیتار زدن رو با انرژی کمتر به طورکامل یادبگیره، این یعنی این آدم در این زمینه با استعداده، چرا که تونسته در زمان کمتر و با انرژی کمتر این مهارت رو یادبگیره.
نکته: ما همه مون اگر زمان نامحدود و انرژی نامحدود داشتیم، هرکاری رو میتونستیم انجام بدیم، اما دنیا جایی هستش که در اون زمان و انرژی محدوده، بنابراین وقتی میگیم استعداد، یعنی این که من در چه مهارت هایی؟ در چه حوزه هایی؟ میتونم باصرف انرژی کمتر و زمان کمتر جلوتر از بقیه پیش برم و رشد و پیشرفت داشته باشم.
تعریف سوم:
از دیدگاه نوروساینس ( علوم اعصاب) هم اگه بخوایم استعداد رو به صورت خیلی ساده و خلاصه تعریف کنیم. استعداد های ما جاهایی هستند که ارتباط سیناپسی قوی بین نرون ها برقرار شده باشد. ( بازم ساده تر بگم. استعداد یعنی مسیر عصبی ساخته شده در مغز ما).
تفاوت استعداد با دانش، مهارت و توانایی :
با توجه به تعریف هایی که از استعداد داشتیم، با این وجود هراز گاهی میبینم که استعداد رو با دانش، مهارت و توانایی، باهم یکسان در نظر می‌گیرند که این اشتباه است و در ادامه می‌خواهیم ببینیم این ها چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟ و برای دونستن این تفاوت ها بایستی که تک تک این موارد رو تعریف کنیم.
تعریف دانش:
دانش یعنی این که ما تئوری یک چیزی رو بدونیم.مثلا بدونیم که از ترکیب رنگ قرمز و آبی، رنگ بنفش به وجود میاد.
دانش قاعدتا آموختنیه.
مثلا برای کار با کامپیوتر اول شما میرید دانش اش رو کسب می کنید.
تعریف مهارت:
مهارت یعنی تجربه کردن دانشی که داریم، یعنی حالا که شما دانش کار با کامپیوتر رو میدونید، حالا برید با کامپیوتر کار کنید و دانش تون رو روی کامپیوتر به صورت عملی اجرا کنید( از علم به عمل).
باید بدونیم که مهارت با دونستن و دانش متفاوته، درواقع مهارت علاوه بر دونستن، برپایه توانستن استوار است.
برای مثلا شما معنی استرس رو به خوبی میدونید، این یعنی دونستن اما وقتی بتونید استرس تون رو مدیریت کنید شما وارده حوزه ی توانستن شده اید.
یکی دیگه از ویژگی های مهارت اینه که با تمرین و تکرار اون مهارت بهتر و بهتر میشه.
تفاوت استعداد با مهارت :
حالا که هم تعریف استعداد و هم تعریف مهارت رو میدونیم، بریم یه مثال جذاب بزنیم که قشنگ تفاوت این دو رو متوجه بشیم.
برای مثال همه ی ما بلدیم که رانندگی کنیم، و به واسطه ی تمرین و تکراری که داشتیم مهارت رانندگی کردن رو داریم
اما یکی مثل مایکل شوماخر که قهرمان چندین دوره فرمول یک بوده، این آدم دیگه فقط مهارت رانندگی نداره، بلکه شوماخر استعداد رانندگی داشته و تمرین و تکرار و مهارتی هم که داشته در راستای همین استعدادش بوده و با این سرمایه گذاری که در راستای این استعدادش کرده، از او انسان توانمندی ساخته که تونسته بارها و بارها بر فراز قله ی قهرمانی بایسته، این کاریست که همه ی ما باید انجام بدیم.
حالا که از توانمندی حرف زدیم بریم ببینیم که تعریف توانمندی یا توانایی چیه؟
تعریف توانایی:
تعریف اول: توانایی یعنی استعدادی که روش کار شده و از بالقوه تبدیل به بالفعل شده (مثال مایکل شوماخر)
تعریف دوم: توانایی یعنی استعداد شکوفا شده.
تعریف سوم: توانایی يعنی عملکرد همواره بالاتر از نرمال. این یعنی چی؟ همون مثال مایکل شوماخر رو اگر در نظر بگیرید، مایکل شوماخر عملکردش تو مسابقات فرمول یک همیشه بالاتر از نرمال بود، یعنی امسال که قهرمان میشد، سال بعد هم قهرمانیش رو تکرار می‌کرد و همیشه جزء نفرات تاپ رشته ی خودش بود و استعدادش رو تبدیل به توانمندی کرده بود و این توانایی باعث می شد که همیشه قهرمان بشه.
بنابراین با این تعریف به این نتیجه می‌رسیم که استعداد مثل الماس توی معدن میمونه تا وقتی که الماس تو معدن هست خیلی ارزشی نداره و به درد نمی‌خوره باید بیاد بیرون صیقل‌داده بشه وپرداخت بشه، روش کار بشه تا تبدیل بشه به یک شی بی‌نهایت ارزشمند، استعدادهای ما دقیقا همینطوریه تا وقتی که ما منبعی از استعداد باشیم ولی روی هیچ کدومشون سرمایه‌گذاری نکنیم دستاورد خاصی نداریم و به هیچ جایی هم نمی‌رسیم.
اهمیت کشف استعدادها:
حالا که فهمیدیم استعداد چی هست و چی نیست، بریم سراغ این که اصلا چرا باید استعداد هامون رو کشف کنیم؟ کشف کردن استعداد هامون چه فایده ای برامون داره؟
احتمالا تا به این جای کار خود شما به اهمیت استعدادیابی پی بردید، اما میخوام به چند نکته ی دیگه هم اشاره کنم تا اهمیت این موضوع رو دو چندان کنه.
1- انرژی و زمان محدود:
رفقا انرژی و زمان ما در این دنیا محدوده، ما نه به اندازه ی حضرت نوح عمر خواهیم کرد و نه مثل ربات هستیم که همیشه انرژی داشته باشیم، پس انرژی و زمان ما در زندگی محدوده، حالا باتوجه به این موضوع ما نمی تونیم همینجوری راه بیافتیم و بریم 100 تا رشته تحصیلی و شغل رو یکی یکی تست کنیم و ببینیم که کدوم یکی به درد ما میخوره، البته که آزمون و خطا کردن جزء جدایی ناپذیر مسیر شغلی و تحصیلی ماست، ولی نهایتا ما در طول زندگی 4 الی 5 حوزه شغلی را میتونیم پیگیری کنیم و در مقاطع مختلف زندگی متخصص اون حوزه ها باشیم،به همین دلیل استعداد یابی و کشف علایق و ارزش هایمان و ترکیب آنها با یکدیگر به ما کمک خواهد کرد که در انرژی و زمان مون صرفه جویی کنیم و انتخاب های بهینه تر و اثر بخش تر در زندگی و حوزه تحصیلی و شغلی داشته باشیم.
2- جهان درحال تغییر:
پیچ پیچیده و ما هنوز نپیچیدیم!
انقلاب دیجیتال، این عصریست که ما در آن قرار داریم. هر انقلابی دگرگونی ها و تغییرات خاص خودش رو داره برای مثال توی چندین سال اخیر، خیلی از شغل ها ازبین رفتن وخیلی هاشون هم در حال ازبین رفتن هستن (اسنپ به جای آژانس های مسافربری، برنامه دیوار به جای بنگاه های معاملات خودرو و مسکن و …) و همچنین در عصر دیجیتال شاهد شغل های جدیدی هم بوده ایم (مثل کسب و کار های اینترنتی و اینستاگرامی، آموزش آنلاین و …).
کار فقط به همینجا ختم نمیشه، خود انقلاب دیجیتال پیش زمینه ای شده برای انقلابی جدید به نام انقلاب هوش مصنوعی و دنیای متاورس.
خب در این شرایط من روی چی سرمایه گذاری کنم؟ روی رشته تحصیلی؟ رشته ای که معلوم نیست چند سال دیگه هست یا نیست؟ یا اصلا معلوم نیست شغل هایی هستن که بهش ربط دارن یا نه؟ روی زمینه ی شغلی؟ روی چه مسیری تمرکز کنم؟ تنها راه آماده شدن برای تغییرات آینده اینه که به بهترین نحو ممکن خودمون رو بشناسیم (شناسایی استعدادها و توانایی ها، ارزش ها و علاقه مندی های واقعی) چرا که انجام این کارموجب میشه که در آینده تا حد امکان انعطاف پذیر و فعال باشیم و همراه تغییرات، تغییر کنیم و به راه خود ادامه بدیم.
3- افزایش بهره وری و عملکرد:
اگر به تعریف هایی که از استعداد داشتیم برگردیم، گفتیم که استعداد یعنی یادگیری یک مهارت باصرف انرژی کمتر و زمان کمتر، یعنی وقتی شما در راستای استعداد هاتون رشته و شغل انتخاب میکنید، خیلی هم سریع متخصص اون کاره میشید، فشار روحی و جسمی کمتری هم بهتون وارد میشه، اونوقت ممکنه شما با 4 الی 5 ساعت کار در روز آنچنان راندمان و اثر بخشی داشته باشید که یک نفر با 14 ساعت کار در روز نداشته باشه، و اگه همچین شرایطی رو برای خودتون به وجود بیارید نوش جون تون که برید و مابقی تایم روزانه تون رو بخوابید و عشق و حال کنید، نوووووووش جون تون.
4- ایجاد تمایز و منحصر به فرد بودن:
چیزی که به موفقیت ما کمک می کنه تمایز هستش و تمایز یعنی این که وقتی من رو با همنوعانم در یک فهرست قرار دادند به طرز محسوس و مشخصی بالاتر از بقیه باشم،کسی نتونه بحث کنه روی این که آقا این کجای لیسته؟ بگن خب! این که بالای لیسته و بیاید ما حالا تو این لیست 10 نفره، از 2 تا 10 رو باهم بحث کنیم، رتبه ی اولش رو که نمیشه بحث کرد. مثلا یه وقت هست برمی گردن میگن توی خودروها بنز رو کجا جا بدیم؟ میگن که بنز رو اون بالا جا میدیم و بعد دیگه میاد پایین و همه ی ماشین هایی که ما می‌شناسیم و سوار میشیم.
در مورد انسان ها هم همینه، من وقتی میتونم برگردم بگم که من یک آدم موفقم یا فرزندم آدم موفقی هستش که به طرز محسوسی بالای فهرست باشه.
حالا استعدادیابی و تشخیص استعداد یک ویژگیش اینه که تمایز رو ارزان قیمت به ما میده، خیلی ارزون قیمت.
5_ تجربه وضعیت شناوری و غرقگی
6_ ترشح هورمون های دوپامین و سروتونین که هورمون های شادی هستند.
7_ کامیابی و احساس رضایت و خوشبختی در زندگی.
8_ داشتن معنا در زندگی و اثر بخش بودن در زندگی انسان های دیگر.
9_ درآمد و سطح اجتماعی بالا.
10_ افزایش اعتماد به نفس.
11_ ما در مقابل کشف و پرورش و شکوفا سازی استعداد هامون مسئولیم،
چون …
چگونه استعداد هایمان را کشف کنیم؟
حالا که گفتیم استعداد چیه و چی نیست و چرا باید کشفش کنیم. شاید شما بپرسید که خب حالا چطوری بایستی استعدادهامون رو کشف کنیم؟
نکته: اول ازهمه باید این نکته رو بگم که آدم بی استعدادی نداریم، همه ی آدمها قطعا استعدادهایی دارند و میتونن که کشف اش کنن، جالبه که بدونید استعداد های ما دقیقا جلوی چشم مون هستن و چیزی که خیلی به چشم های ما نزدیک باشه دیگه ما اونو نمی بینیم، و الان میخوایم بگیم که چطوری استعداد هامون رو ببینیم و کشف شون کنیم.
1- موفقیت:
برگردین به گذشته تون و ببینید چه کارهایی بوده که در انجام دادن شون به تکرار موفق بودین؟ یا همین الان چه کارهایی هستش که در انجام دادن شون به تکرار موفق میشین؟
چه کارهایی هستن که آموزش ندیدین ولی خوب انجامش میدین؟ چه کارهایی هستش که بقیه بهت میگن تو چجوری این کار رو انجام میدی؟ ولی خودت میگی نمیدونم! مگه چیز خاصیه؟!
2- غریزه:
چه کارهایی هستن که بدون این که کسی بهت بگه، میری انجام میدی؟ انگار یه صداییه که گذاشتن توی وجودمون و هی داره میگه برو این کار رو بکن، اون کارها چی اند؟ چه کارهایی اند که خود جوش میری و انجامش میدی و از انجام دادنش احساس بیشتری داری و خوشحال تری؟
3- رشد:
چه چیزهایی هست که سریع یادش میگیری؟ اصلا یادگیری تو اون حوزه برات جذابه و رشد سریع هم داری؟ و همش دلت میخواد بیشتر تو اون حوزه بری جلو و هرچه قدر بیشتر میری جلو لذت عمیقی رو درک میکنی.
4- اشتیاق:
چه کارهایی هستن که اشتیاق دارید که انجامش بدین؟ یا بهتر بگم دغدغه اش رو دارین که انجامش بدین؟ چه کاریه که به خودت میگی اگر من این رو انجام ندم و بعد بمیرم انگار که کل زندگیم بیهوده و پوچ بوده؟
5- از دیگران بپرسید:
اگر به تعریف اول استعداد برگردید، ما در طول زندگی مون یه سری کارها و رفتار هایی رو به تکرار انجام دادیم و بقیه با توجه به اون کارها و رفتارها یه برداشت هایی از ما داشتن، بنابراین از کسانی که شمارو می‌شناسن میتونید بپرسید که به نظرتون استعداد های من چیه؟ جواب های جالبی خواهید گرفت. (جواب ها رو با ما هم به اشتراک بذارید).
6- با یک مربی استعدادیابی کار کنید:
بیل گیتس میگه که : هرکسی نیاز به یک مربی داره، بنابراین کار کردن بایک مربی استعدادیابی که متخصص این حوزه است خیلی میتونه عالی باشه، چرا؟ چون علاوه بر این که کمک تون میکنه که استعداد هاتون رو کشف کنید، بعدش هم بهتون میگه که چطوری اون استعداد هارو شکوفا کنید.
دعوت به اقدام:
در آخرهم ازتون درخواست دارم که این دو تا تمرین رو انجام بدین
1- علاوه بر پاسخ دادن به 4 سوال بالا، برید و از کسایی که می‌شناسید بپرسید که استعداد های شما چیه؟ (نمی خواد تعریف استعداد رو بهشون بگید، فقط بپرسید که به نظرت استعدادهای من چیه؟)
2- مطالب این مقاله رو به کسانی که فکر میکنید به دردشون میخوره هم ارسال کنید.
هدیه:
یک جلسه مشاوره رایگان هم با یک مربی استعدادیابی حرفه ای، به عنوان هدیه براتون در نظر گرفتیم که میتونید برای انتخاب رشته تحصیلی، انتخاب شغل، گفتگو در مورد استعدادهاتون و پرسیدن سوالات ازش استفاده کنید، فقط کافیه که در واتس آپ یا تلگرام به شماره زیر 09356622948 پیام بدید.
شاد و پیروز باشید
دیدگاهتان را بنویسید